Sülfürik Asit Nedir? Zararları Nelerdir?

Halk arasında “Akü Asidi” olarak bilinen Sülfürik asit, H2SO4, güçlü bir mineral asidi olarak tanımlanmaktadır. Suda her konsantrasyonda çözünebilme özelliği bulunmaktadır.

Sülfürik asit’in kaşifi olarak 8. yüzyılın efsanevi simyacısı Cabir bin Hayyan gösterilmektedir. Kendisi Sülfürik asiti “Yenime uğratıcı, renksiz ve yoğunluğu yüksek sıvı” olarak tabir etmiştir.

Özellikle kimya yönünden çok önemli bir madde olarak bilinen sülfürik asit sanayide değme yöntemi veya kurşun odalar yöntemi ile üretilmektedir.

Bu yöntemlerde kükürt dioksit çeşitli katalizörler eşliğinde oksijenle yükseltgenerek kükürt triokside dönüştürülür sonrasında ise kükürt trioksit suyla tepkimeye sokularak sülfürik asit elde edilmiş olur.

Sülfürik asit çeşitli derişimleri halinde gübre, pigment, boyar madde, patlayıcı madde, ilaçlama, inorganik tuz ve petrol arıtım ve metalurji işlemlerinde kullanılır. Bununla birlikte çeşitli pillerin imal edilmesinde de sülfürik asitten faydalanılmaktadır.

Halk arasında “akü asidi” olarak bilinmekte olup, elektriği iletme özelliği vardır. Suda çözündüğünde çok yüksek ısı ortaya çıkar.

Piyasada satılan sülfürik asitler genel olarak yüzde 78,93 veya 98’liktir.

Kullanım alanları

Sülfürik asit renksiz, yağımsı bir sıvı olma özelliğini taşımaktadır. Konsantre sülfürik asit, kütlece %96-98 oranında H2SO4 içermektedir. Özelliklerinden biri de, suya yakın bir madde olmasıdır. Konsantre sülfürik asit, çok sayıda organik maddeden suyu çeker ve ısıveren (ekzotermik) bir tepkime oluşturur. Bu özelliği nedeniyle, temas halinde cilde büyük deformasyonlara neden olabilir. Yine aynı nedenden dolayı, sülfürik asiti seyreltme işlemi çok dikkatli bir şekilde tamamlanmalıdır.

1 mol sülfürik asit bol miktarda suya eklendiğinde, ortalama 880 kJ ısı açığa çıkar. Konsantre sülfürik asitin içine su eklemek çok tehlikelidir. Çünkü su, yüksek ekzotermik tepkimeden dolayı asitin üstünde kabarcıklar oluşturarak, çok ani bir şekilde kaynar. H2SO4 kimya endüstrisinde en çok üretilen ve kullanılan maddelerden biridir. Tarım endüstrisinde büyük miktarlarda asit, kalsiyum fosfat Ca3(PO4)2 gibi çözünmeyen fosfat kayalarından, çözünebilir kalsiyum dihidrojen fosfat elde etmek için kullanılır. Sülfürik asit üretiminde kullanılan endüstriyel metodun adı “değme işlemi”dir. İlk adımda, sülfür ve sülfitlerin yanmasıyla kükürt dioksit oluşturulur.

S₈ (g) + 8 O₂ (g) → 8 SO₂ (g)      (ΔH° = -2374 kJ/mol)

2 H₂S (g) + 3 O₂ (g) → 2 SO₂ (g) + 2 H₂O (g)      (ΔH° = -1037 kJ/mol)

Sülfür dioksit daha fazla oksijenle tepkimeye girerek sülfür trioksit oluşturur, ama bu tepkime daha yavaş gerçekleşir. Kontak işleminde sülfür dioksit ve oksijen karışımı, platin metali veya vanadyum oksit katalizörleri yüzeyine temas ederek geçer.

2 SO₂ (g) + O₂ (g) → 2 SO₃ (g)      (ΔH° = -226 kJ/mol)

Sülfürik asitin direkt çözünümü, sülfürik asit nemi oluşturur. Oluşan bu nem, suyla karıştırıldığında konsantre sülfürik asit elde edilir. Dikkat edilirse değme işlemindeki tepkimelerin ekzotermik olduğu görülür. Sülfürik asit üreten fabrikalar, açığa çıkan bu ısıdan da yararlanırlar.

Sağlık açısından riskleri

• Hangi konsantrasyonda olursa olsun, gözlerle teması tehlikelidir.
• Derişik sülfürik asit gayet kaşındırıcı olup, deride şiddetli yanıklar meydana getirir.
• Temas halindeki bölge göz duşu veya seyreltik baz ile yıkanmalıdır.
• Su ile yıkandığı takdirde ısı açığa çıkacaktır ve asıl yanmayı bu olay gerçekleştirecektir.
• Temas edilen yerde renk açımı ve iz bırakıcı yaralar oluşur.

Kaynak : bilgiyagmuru.com