Yabancı Ortaklı Şirket Kuruluşu ve Çalışma İzni Alınması

Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu kişilerin yabancı ortaklı şirket kuruluşu önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Özellikle son yıllarda Türkiye’de bu alanda kolaylaştırıcı pek çok düzenleme yapılmıştır. Bu da Türkiye’yi yabancı uyruklu kişilerin yatırım yapmak istediği bölgelerden biri haline getirdi. Elbette yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de bir şirket açması, belirli şartlara tabi tutulmuş durumda ve bununla ilgili yasal düzenlemeler var. Peki yabancı ortaklı şirket kuruluşu aşamaları nelerdir? Hep birlikte konunun detaylarına bakalım...

Yabancı Ortaklı Şirket Kuruluşu Süreci?

Türkiye’de yabancı yatırımlar ve yatırımcılar hakkında oluşturulmuş olan 4875 sayılı kanunda, bu konu ile ilgili detaylara yer verilmiştir. Bu kanun maddesi içerisinde yer alan hükümlerle birlikte, yabancı yatırımcıların Türkiye’de şirket kurmaları ve işletmeleri güvence altına alınmıştır. Söz konusu maddeler ise şu şekildedir:

• Yabancı yatırımcıların Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım gerçekleştirmesi serbesttir.
• Türkiye’de bulunan yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılar ile eşit muamele görecektir.

Pek çok iş alanında, yabancı ortaklı şirket kuruluşu için herhangi bir ön onay gerekmemektedir. Fakat bazı alanlarda ve sektörlerde, yabancı uyruklu kişilerin herhangi bir şirket açmadan önce bakanlıktan onay alması gerekir. Söz konusu alanlar ve şirketler şu şekilde listelenmiştir:

• Tüketici finans ve kart servisi şirketleri
• Döviz bürosu işleten şirketler
• Bağımsız denetim şirketleri
• Faktoring şirketleri
• Teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri
• Varlık yönetim şirketleri
• Ticaret borsası şirketleri
• Finansal kiralama şirketleri
• Sigorta şirketleri
• Bankalar
• Holdingler şeklinde kurulan anonim şirketler
• Gözetim şirketleri
• Serbest ticaret bölgesini kuran ve işleten şirketler
• Genel antrepo ile uğraşan şirketler
• Tarımsal ürünlerin lisanslı depoculuğu ile uğraşan şirketler

Türkiye’de yabancı gerçek kişi ortaklı ve yabancı tüzel kişi ortaklı şirketlerin kuruluş süreçleri birbirinden farklıdır. Bu süreçleri ayrı ayrı değerlendirmek ve bu şekilde açıklamak gerekir. Hep birlikte bu iki şirket türünde izlenmesi gereken adımlara bakalım…

Yabancı gerçek kişiler tek başlarına bir sermaye şirketi kurabilir. Fakat aynı zamanda Türk gerçek ya da tüzel kişilerle ortaklık da kurabilirler. Yabancı uyruklu kişilerin kuruluş işlemleri sırasında hazır bulundurması gereken evraklar şu şekilde listelenmiştir:

• Noter tasdikli pasaport tercümesi
• Eğer ikamet izni bulunuyorsa, bu iznin noter onaylı sureti
• Vergi kimlik numarası

Elbette söz konusu evraklar, Türk ortaklardan istenen evraklara eklenmelidir. Bir diğer yandan yabancı tüzel kişiler, tek başlarına da bir şirket ya da şube açabilirler. Bu durumda yabancı uyruklu tüzel kişilerin şirket açılışı için hazırlaması gereken evraklar şu şekildedir:

• Merkez şirkete ait ticaret sicil belgesi
• Merkez şirket tarafından şirket kuruluşu için hazırlanmış olan genel kurul kararı
• Vekaletname
• Vergi kimlik numarası

Hazırlanmış olan tüm evrakların içerisinde apostil onayı ve aynı zamanda noter onaylı Türkçe tercüme de bulunmalıdır. Türk ortaklardan istenen evrakların aynıları da dosya içerisine eklendikten sonra şirket açılışı için başvuru yapılabilir.

Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Eğer Türkiye’de şirket kurmak isteyen yurt dışında yaşayan bir Türk vatandaşı ise, bu durumda yaşadıkları ülkeden aldıkları oturma ya da çalışma izninin noter onaylı tercümesini sunmak  zorundadır. Türkiye’de yabancı ortaklı şirket kuruluşu isteyen kişilerin şirket kurması için ise çalışma izni gerekmez. Çalışma izni başvurusu şirket kuruluşundan sonra da yapılabilir. Elbette çalışma iznine başvurabilmek için bazı şartları yerine getirmiş olmak gerekir. Söz konusu şartlar şu şekilde belirtilmiştir:

• Şirketin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL değerinde olması, brüt satışların en az 800.000 TL olması ya da son yıl elde edilmiş olan ihracat tutarının 250.000 USD ve daha fazla olması.
• Eğer bir şirket çalışma izni talep ediyorsa, şirkette bulunan her yabancı ortak için 5 adet Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı istihdam edilmelidir. Eğer şirkette görev alan birden fazla yabancı kişi için çalışma izni alınmak isteniyorsa, bu durumda her bir yabancı için yine 5 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı istihdam etmek zorunludur.

Yabancı ortaklı şirket kuruluşu aşamasından sonra çalışma izni alınabilmesi için söz konusu şartların yerine getirilmiş olması gerekmektedir. Aksi halde çalışma izni başvurusu olumsuz şekilde sonuçlanır ve çalışma izni verilmez. Çalışma izni almak isteyen yabancı ortakların hazırlaması gereken belgeler ise şu şekilde belirlenmiştir:

• En az 6 ay geçerli oturma izni
• Ticaret odasından alınmış olan faaliyet belgesi
• Vekaletname ve başvuru mektubu
• Yeminli mali müşavir ya da vergi dairesi tarafından onaylanmış olan bir önceki yıla ait bilanço tablosu
• Kimlik bilgilerini gösteren pasaport fotokopisi ve 1 adet pasaport fotoğrafı
• Şirketin son fon ve ortaklık yapısını gösteren Ticaret Sicil Gazetesi
• Türkçe noter tasdikli diploma ve mezuniyet belgesi
• Şirkete ait sosyal güvenlik numarası
• Yabancı ortak olacak kişinin medeni durumu, telefon numarası, yurt içindeki ikametgah adresi ve yurt dışındaki ikametgah adresi.

Bu belgelerden bir ya da birkaçının eksik olması durumunda çalışma izni başvuru süreci yarım kalır. Bu yüzden tüm bu evrakların başvuru sürecinden önce hazırlanması gerekmektedir.

Yabancı Uyruklu Kişilerin Şahıs Şirketi Kurması

Türkiye’de yabancı uyruklu kişilerin çalışma izni olmadan herhangi bir şahıs şirketi kurması söz konusu değildir. Bu durum bağımsız çalışacak olan yabancı uyruklu kişilere yönelik olarak, yabancıların çalışma izni hakkındaki 4817 sayılı kanunun 7. maddesinde belirtilmiştir. Bağımsız çalışacak olan yabancılara ancak Türkiye’de beş yıl boyunca kesintisiz olarak ikamet etmiş olmak şartıyla, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışma izni verilebilir. Yabancı uyruklu kişiler bu çalışma izni ile birlikte bir serbest meslek erbabı olarak şahıs işletmesi açabilirler.

Çalışma izni bulunan yabancı uyruklu kişiler bir “Bağımsız Çalışma İzni Müracaat Belgesi” sahibi olur ve bu belge ile artık bir şahıs şirketi kurabilir. Bu belge çıkarıldıktan sonraki 3 ay içerisinde şirket kurulum sürecinin başlatılması gerekmektedir. Yabancı uyruklu kişilerin şahıs şirketi kurmak sürecinde prosedürler uzundur ve bu sebeple şirketin kurulması çok uzun vakit alabilir. Bu yüzden de avantajlı bir durum olarak değerlendirilmemektedir. Türkiye’de 5 yıldan fazla ikamet etmiş olan yabancı uyruklu kişiler genellikle Türk vatandaşlığına başvurmakta ve böylelikle şirket açmak için çalışma izni almalarına gerek kalmamaktadır.

Türkiye’de Yabancı Yatırımcılara Sağlanan Teşvikler

Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu yatırımcılara yönelik olarak bazı devlet destekleri ve teşvikleri sağlanmaktadır. Söz konusu destek ve teşvikler, çeşitli kanun ve yönetmeliklerle düzenlenmiştir. Bu kanun ve yönetmeliklerle birlikte belirlenmiş olan destek ve teşvikler ise şu şekildedir:

• Yatırım teşvik belgesi kapsamında, gerek yurt içinden gerekse de yurt dışından alınacak olan makine ya da ekipmanlar için KDV ödenmez.
• Yine yatırım teşvik belgesi kapsamında yurt dışından sipariş edilmiş olan makine ya da ekipmanlar için gümrük vergisi ödenmez.
• İstihdamın yatırımla sağlandığı durumlarda, asgari ücret üzerinden hesaplanan SSK primi işçi payı, 6. bölgede yapılacak olan yatırımlar için devlet tarafından karşılanır. 10 yıl süreyle geçerli olan bu prim desteği için herhangi bir üst sınır bulunmaz.
• İstihdamın yatırımla sağlandığı durumlarda, yine asgari ücret üzerinden hesaplanan SSK primi işveren payı devlet tarafından karşılanır.
• Yapılan yatırımın türüne ve arazi bulunabilirliğine bağlı olarak, yapılan yatırımlar için arazi tahsis edilebilir.
• 500 milyon TL ve üzerindeki stratejik yatırımlar kapsamında, bina ve inşaat harcamalarının KDV tutarı iade edilir.

Söz konusu teşvikler bu alanda öne çıkmakla birlikte bölgelere, sektöre ve sermayeye bağlı olarak sunulan başka teşvikler de bulunmaktadır. Söz konusu teşvikler Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilmektedir.

Türkiye’de Bulunan Yabancı Ortaklı Şirketler

2018 yılı verilerine bakıldığı zaman, Türkiye’de kurulmuş olan yabancı ortaklı şirketlerin sayısının 12.000’in üzerinde olduğu görülmektedir. 31.12.2020 tarihinde açıklanan verilere göre, düzenlenen kanun ve yönetmelikler ile teşviklere de bağlı olarak bu rakam zirve yapmış ve 73.679 gibi bir rakama ulaşmıştır. Söz konusu şirketlerin yüzde 75’i limited, yüzde 25’i ise anonim olarak kurulmaktadır. Türkiye’de 2019 yılından bu yana her yıl ortalama olarak 12.000 yabancı ortaklı şirket kurulmaktadır. Türkiye’de illere göre yabancı ortaklı şirket sayıları şu şekilde listelenmiştir:

• İstanbul: 7567
• Mersin: 593
• Gaziantep: 534
• Hatay: 525
• Bursa: 498
• Antalya: 464
• Ankara: 420

Bu rakamların tamamı 2019 yılı içerisinde yapılmış olan bir çalışmaya aittir. Dolayısıyla günümüzde bu rakam çok daha artmış durumdadır. Sağlanan teşviklerin artması ve yabancı ortaklı şirket kuruluşu aşamalarının kolaylaştırılması sebebiyle, her yıl kurulan ortalama yabancı ortaklı şirket sayısı da düzenli olarak artış göstermektedir.

Yabancı ortaklı şirket kuruluşu süreci, normal bir şirket kurma sürecine göre çok daha kompleks ve karmaşıktır. Bu yüzden uzman bir kişi ile süreci yönetmeniz her zaman yararınıza olacaktır.

UYARI: Bu İnternet Sitesi içeriğinde yer alan makale ve yazılar Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Burak Bayraktar’a ait olup 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında korunmaktadır. Kaynak göstermeden kullanılamaz.